در ز عوام بسته به چون تو به خانه اندری....

‌

در همه چیز مخاطب خاص و عام وجود دارد. الخصوص سینما. عام یا عوام بودن درباره هنر را من به اشخاصی می‌گویم که ذوق و فهم شان تربیت نشده. این افراد ترجیح می دهند پیام و محتوای فیلم و حتی شوخی‌ها، کاملا مشخص و به ساده ترین شکل ممکن به آنها انتقال داده شود. ان‌ها اگر فیلم های طنز کوریسماکی، برادران کوئن، وودی آلن، مک دونا و روی اندرسن و دیگر کارگردان های مولف را ببینند، دچار ملال و آزردگی می شوند و خواهند گفت که کجای این فیلم ها خنده دار هستند؟ که یکی از دلایل آن شاید آشنا نبودن به نکات مهم در بیان فرم، دیالوگ و میزان سن مولف یا خود فیلم است.

نکته ی دیگری که باید به آن اشاره داشت، این است که تمام انسان ها به صورت بالقوه هم عوام هستند، هم خواص. آقای ایکس تخصص بالایی در نجاری دارد اما همسایه‌اش هیچ شناختی به نجاری و فوت و فن آن ندارد. برعکس آقای همسایه شناخت در خور توجهی به گل و گیاه و باغبانی دارد که آقای X از آن هیچ سررشته ای ندارد.

این جایگاه شخص در مکان و موقعیت خاص فردی ست که عام و خاص بودن شخص را تعیین می کند. آدمی نمی تواند در همه چیز صاحب نظر باشد. یک فرد تحصیل کرده می تواند در مقابل ساده ترین دانش و تخصص یک کارگر ساده به هنگام کار یدی عوام جلوه کند.

در سینما نیز چنین است. مادامی که فرد عادت داشته باشد که فیلم های عامه پسند و سطحی (سطحی و عامه پسند بد یا دشنام نیست) ببیند، نباید از درک نکردن فیلم های بعضاً فاخر احساس ندامت و شرمندگی کند، چرا که نگاه آن شخص هنوز تربیت نشده است.

اینکه باید فیلم های خواص پسند را دید، فهمید و لذت برد، یک نیاز فردی است. جوانه های این نیاز باید کاشته شود. شخصا دلیلی نمی بینم که باید احساس نیاز کنم به فهم تخصصی مسائل فیزیک کوانتوم. اینکه این نیاز را ندارم، دلیل بر سطحی بودن و کم خردی و بی ذوق بودن بنده نیست. میل و نیاز یا احساس کمبودی در من ایجاد نشده که بخواهم این دانش را فرا بگیرم. به هرحال عوام بودن فحش نیست، یک توصیف ساده است...

‌